Communities in AMUR
Select a community to browse its collections.
Recent Submissions
Ewolucja koncepcji narodu w węgierskiej polityce po 1989 roku
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Kopyś, Tadeusz
Ewolucja węgierskiej koncepcji narodu jest naznaczona stopniowym przejściem od luźnej tożsamości politycznej i kulturowej, skupionej wokół monarchii i państwa, do bardziej etnicznie zdefiniowanej i językowo naznaczonej koncepcji narodu. W szczególności wiek XIX i XX odegrały kluczową rolę w definiowaniu węgierskiego nacjonalizmu, ze znacznym naciskiem na język węgierski, integralność terytorialną i suwerenność narodową. Obecnie naród węgierski jest definiowany zarówno przez silne poczucie ciągłości historycznej, jak i zaangażowanie w określony zestaw wartości kulturowych i politycznych, ale napięcie między nacjonalizmem a integracją europejską nadal kształtuje jego ewoluującą tożsamość. Rząd Orbána, szczególnie po 2010 r., opowiadał się za wizją „chrześcijańskich Węgier”, rozwijał kontakty z mniejszością węgierską w krajach sąsiednich i podkreślał zachowanie narodowych wartości i kultury w kontekście europejskim. Podczas gdy Orbán, pragmatycznie popiera członkostwo w UE, jego rząd jednocześnie krytykował instytucje UE za to, co określano jako nadmierne wkraczanie w wewnętrzne sprawy Węgier.
The evolution of the Hungarian conception of nation is marked by a gradual shift from a loose political and cultural identity, centred around monarchy and state, to a more ethnically defined and linguistically marked conception of nation. In particular, the 19th and 20th centuries played a key role in defining Hungarian nationalism, with a significant emphasis on the Hungarian language, territorial integrity and national sovereignty. The aim of this article is to analyse how the concept of nation has been shaped and evolved in Hungary after the political transition, since 1989. The analysis focuses on comparisons of politicians’ statements and legal acts influencing the formation of the concept of nation. The focus is on the emergence and characteristics of a new vision of the Hungarian nation at a crucial moment in Hungary’s regaining of sovereignty and pursuit of integration with the European Union, as well as in the unique situation of the Hungarian nation (a large Hungarian minority of approximately 5 million and a diaspora in European countries). Furthermore, the aim of the analysis is to try to find an answer who to the Hungarian nation in the circumstances of the breakdown of national unity in 1920 as a result of the Treaty of Trianon. It is also an attempt to present how national politics and national discourse changed not in Hungary after 1989. The subject has already been taken up many times by Hungarian researchers, but it is little known in Poland. We will also try to answer the question of what conception of the nation was tried to adopt in Hungary after the political transformation.
Wojwodina po autonomii. Koncepcje nowego statusu Wojwodiny w Serbii przełomu XX i XXI wieku
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Kwoka, Tomasz
Artykuł analizuje proces stopniowego demontażu autonomii Wojwodiny od końca lat 80., zapoczątkowany „rewolucją antybiurokratyczną” i nasilony podczas rządów Slobodana Miloševicia. Przedstawia konsekwencje centralizacji w latach 90. oraz próby odbudowy pozycji prowincji po 2000 r., w kontekście demokratyzacji i decentralizacji Serbii. Autor omawia także inicjatywy regionalnych partii i organizacji pozarządowych, postulujących przywrócenie szerokiej autonomii, a także dokumenty programowe i zmiany prawne, w tym tzw. Omnibus zakon (2002), Konstytucję Serbii (2006) oraz Statuty Wojwodiny (2009, 2014). Po 2000 r. częściowo przywrócono kompetencje prowincji, jednak poziom autonomii nadal nie odpowiada oczekiwaniom ugrupowań regionalnych. W artykule ukazano też rolę mniejszości narodowych – zwłaszcza węgierskiej – w kształtowaniu idei autonomii kulturalnej i politycznej w regionie.
The article analyses the process of the gradual dismantling of Vojvodina’s autonomy since the late 1980s, initiated by the ‘anti-bureaucratic revolution’ and intensified during the government of Slobodan Milošević. He outlines the consequences of centralisation in the 1990s and attempts to rebuild the position of the province after 2000, in the context of democratisation and decentralisation in Serbia. The author also discusses the initiatives of regional parties and NGOs calling for the restoration of broad autonomy, as well as policy documents and legal amendments, including the so-called Omnibus zakon (2002), the Serbian Constitution (2006) and the Statutes of Vojvodina (2009, 2014). After 2000, provincial competences were partially restored, but the level of autonomy still does not meet the expectations of regional groupings. The article also shows the role of national minorities – especially the Hungarian – in shaping the idea of cultural and political autonomy in the region.
Polityka Czarnogóry wobec Romów. Wymiar wewnętrzny i międzynarodowy
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Łakota-Micker, Małgorzata; Szyszlak, Elżbieta
Sytuacja mniejszości romskiej w Czarnogórze stanowi przedmiot zainteresowania władz tego państwa, organizacji międzynarodowych oraz licznych organizacji pozarządowych. Wynika to zarówno z problemów, z jakimi borykają się Romowie, jak i ze skomplikowanego statusu, jaki mają w Czarnogórze, gdyż jedynie pewien procent z nich posiada obywatelstwo tego państwa. Władze podejmują szereg działań mających na celu poprawę pozycji społecznej Romów, przy czym w dużym stopniu są one motywowane procesem akcesji Czarnogóry do organizacji międzynarodowych, na czele z Unią Europejską. Są to działania wielowymiarowe, przynoszące rezultaty w wielu obszarach. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie różnych wymiarów polityki władz Czarnogóry wobec Romów, w kontekście wewnętrznym i międzynarodowym. Główna hipoteza opiera się na założeniu, że w przypadku Czarnogóry polityka wobec Romów jest skorelowana ze staraniami akcesyjnymi do UE. W rezultacie jest to przypadek, kiedy polityka zagraniczna w dużym stopniu wyznacza kierunki rozwoju polityki etnicznej. Sformułowana hipoteza i cel wyznaczają zasięg czasowy i terytorialny opracowania. Zostają postawione następujące pytania badawcze: Jakie regulacje instytucjonalne i prawne wpływają na sytuację Romów w Czarnogórze? Jakie działania podejmują władze w Podgoricy, aby rozwiązać główne problemy Romów zamieszkujących Czarnogórę? Jakie działania Unii wpłynęły na politykę niepodległej Czarnogóry wobec ludności romskiej? W jakich inicjatywach międzynarodowych służących poprawie sytuacji Romów uczestniczy Czarnogóra?
The situation of the Roma minority in Montenegro is of interest to the country’s authorities, international organizations and numerous NGOs. This is due to both the problems faced by the Roma and the complicated status they have in Montenegro, since only a certain percentage of them hold citizenship of the country. The authorities are taking several measures to improve the social position of the Roma, with much of this motivated by the process of Montenegro’s accession to international organizations, led by the European Union. These are multidimensional activities, with effects in many areas. The purpose of this article is to show the different dimensions of the policy of the Montenegrin authorities towards the Roma, in the internal and international context. The main hypothesis assumes that, in the case of Montenegro, policy towards Roma is correlated with EU accession efforts. As a result, this is a case where foreign policy largely determines the direction of ethnic policy development. The formulated hypothesis and objective determine the temporal and territorial scope of the study. The following research questions are posed: what institutional and legal regulations affect the situation of Roma in Montenegro? What actions are taken by the authorities in Podgorica to solve the main problems of Roma living in Montenegro? What Union actions have influenced the policy of Montenegro towards the Roma population? In what international initiatives to improve the situation of the Roma does Montenegro participate?
Europa Środkowa jako przestrzeń doświadczeń granicznych: dziedzictwo komunizmu a polskie podejście do uchodźców z Ukrainy
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Gajda, Kinga Anna
Tekst analizuje wpływ specyfiki Europy Środkowej oraz dziedzictwa komunizmu na polskie postawy wobec uchodźców z Ukrainy po 2022 roku. Autor podkreśla, że Europa Środkowa jako region „pomiędzy” Wschodem a Zachodem charakteryzuje się złożoną tożsamością kulturową i polityczną, która wywiera istotny wpływ na sposób postrzegania Innego. W artykule omówiono historyczne i geopolityczne uwarunkowania, które ukształtowały społeczną reakcję na kryzys migracyjny wywołany wojną. Z jednej strony, wskazuje się na wysoki poziom empatii i solidarności społecznej, zakorzeniony w doświadczeniach historycznych. Z drugiej – analizowane są zjawiska takie jak wtórna trauma, zmęczenie pomocą, kolektywny narcyzm i wpływ dezinformacji, które stopniowo zmieniają społeczne nastawienie. Artykuł ukazuje złożoność postaw Polaków wobec Ukraińców, wynikającą z niejednoznacznego dziedzictwa komunizmu oraz niepewnej pozycji regionu na mapie Europy.
This text explores how the specific characteristics of Central Europe and the legacy of communism have shaped Polish attitudes toward Ukrainian refugees following the 2022 war. The author emphasizes Central Europe’s unique position “in-between” East and West, marked by a complex cultural and political identity that significantly influences perceptions of the Other. The article discusses historical and geopolitical factors that shaped Poland’s social response to the migration crisis. On one hand, there was a strong outpouring of empathy and solidarity rooted in shared historical trauma. On the other, the text examines emerging phenomena such as secondary trauma, aid fatigue, collective narcissism, and the influence of disinformation, all of which have contributed to a gradual shift in public sentiment. The article highlights the ambiva lence in Polish responses to Ukrainians, shaped by the communist legacy and Central Europe’s uncertain place within the European cultural and political landscape.
Perspektywy realizacji koncepcji global governance w obliczu wojny na Ukrainie
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Nowicki, Michał
Idea global governance powstała w latach 90. XX wieku jako próba transformacji ładu międzynarodowego zgodnie z wymogami globalizacji i problemów globalnych, które się uwidoczniły. Niniejszy artykuł rozważa, czy w obliczu trwającej na Ukrainie wojny, idea ta ma jeszcze rację bytu. Autor stawia hipotezę, że rosyjska agresja z lutego 2022 roku definitywnie zakończyła okres, w którym można było mówić o próbach realizacji tej idei. W artykule przeanalizowana jest istota i dotychczasowe próby realizacji koncepcji globalnego zarządzania, jak również opisane są wydarzenia związane z konfliktem rosyjsko-ukraińskim. Przeprowadzona analiza wyraźnie wskazuje, że w trzeciej dekadzie XXI wieku globalna współpraca wokół problemów takich jak zmiany klimatyczne czy dysproporcje w rozwoju gospodarczym między państwami, została zepchnięta na dalszy plan wobec powrotu zimnowojennej retoryki i konfliktu na linii Zachód i Rosja. Metody wykorzystane przez autora to analiza i krytyka piśmiennictwa naukowego i metoda opisowa.
The concept of global governance emerged in the 1990s as an attempt to trans form the international order in accordance with the demands of globalisation and the global problems that became apparent. This article examines whether, in light of the ongoing war in Ukraine, this concept remains viable. The author posits the hypothesis that the Russian aggression of February 2022 definitively marked the end of the pe riod in which one could speak of efforts to implement this idea. The article analyses the essence and previous attempts to realise the concept of global governance, as well as describes events related to the Russian-Ukrainian conflict. The conducted analysis clearly indicates that in the third decade of the 21st century, global cooperation on issues such as climate change and economic disparities between countries has been sidelined by the resurgence of Cold War rhetoric and the conflict between the West and Russia. The methods employed by the author include the analysis and critique of scholarly literature, as well as the descriptive method.
Rola NATO jako aktora wspierającego demokrację w państwach Partnerstwa Wschodniego
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Zubek, Marcin
Sojusz Północnoatlantycki (NATO) od początku istnienia miał za zadanie chronić swoich członków przed zagrożeniami płynącymi ze strony państw Układu Warszawskiego, głównie ZSRR. W latach 90. XX wieku jego rola uległa jednak znacznym modyfikacjom. Coraz bardziej uwidoczniał się w jej wypełnianiu aspekt normatywny, zwłaszcza jeśli chodzi o wspieranie demokracji. Sojusz przekształcił się zatem z tradycyjnej organizacji bezpieczeństwa regionalnego we wspólnotę bezpieczeństwa (ang. security community). Transformacja ta stała się najbardziej widoczna w państwach, które wcześniej uznawane były za adwersarzy NATO – państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Celem Niniejszego artykułu jest prześledzenie tej ewolucji i wskazanie jakie aspekty demokracji są wspierane przez Sojusz i w jaki sposób. Jako studia przypadku wybrano państwa Partnerstwa Wschodniego – Ukrainę, Gruzję i Armenię.
The North Atlantic Treaty Organization (NATO) has been tasked from its incep tion with protecting its members from threats posed by the Warsaw Pact countries, primarily the USSR. However, in the 1990s, its role underwent significant modifications. The normative aspect of its mission, particularly concerning the support of democracy, became increasingly prominent. The Alliance thus transformed from a traditional regional security organization into a security community. This transformation became most evident in countries that were previously considered adversaries of NATO – in Central and Eastern Europe. The purpose of this article is to trace this evolution and identify which aspects of democracy are supported by the Alliance and how. The Eastern Partnership countries – Ukraine, Georgia, and Armenia – were chosen as case studies.
Rozwój teorii głosowania racjonalnego. Wybrane aspekty metodologiczne
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Wróbel, Sylwester; Wajzer, Mateusz
Celem niniejszego artykułu jest analiza przejścia od teorii głosowania racjonalnego Anthony’ego Downsa, istotnie upraszczającej cechy i motywacje wyborców, do jej głównych rozwinięć – teorii bardziej szczegółowych, które traf niej odzwierciedlają rzeczywistość. Downs założył, że racjonalni wyborcy kierują się własnym interesem przy podejmowaniu decyzji o głosowaniu lub absencji wyborczej. Takie ujęcie nadmiernie upraszcza jednak cechy i motywacje głosujących jednostek, stąd potrzeba przybliżenia teorii do obserwowanych faktów. W artykule omawiamy główne rozwinięcia teorii Downsa, koncentrując się na ich strukturze oraz znaczeniu dla teoretycznej refleksji nad głosowaniem racjonalnym. Odrębną część pracy poświęcamy omówieniu metodologii, umożliwiającej badaczom przejście od teorii Downsa do bardziej złożonych teorii, opartych na modelach o wyższym potencjale eksplanacyjnym.
The purpose of this article is to analyse the transition from Anthony Downs’ rational choice theory of voting, which significantly simplifies the characteristics and motivations of voters, to its main developments – more detailed theories that more accurately reflect reality. Downs assumed that rational voters act in their self-interest when deciding whether to vote or abstain. However, this perspective oversimplifies the characteristics and motivations of individual voters, and therefore there is a need to bring the theory closer to the observed facts. This paper examines the main exten sions of Downs’ theory, focusing on their structure and significance for theoretical reflection on rational voting. A separate section discusses the methodological approach that allows researchers to move from Downs’ theory to more complex theories based on models with greater explanatory potential.
Poczucie sprawstwa oraz zaufanie do systemu politycznego obywateli państw obszaru Europy Środkowowschodniej w kontekście orientacji politycznej
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Pawlak, Piotr
Celem niniejszego tekstu jest analiza kultury politycznej państw obszaru Europy środkowowschodniej w kontekście deklarowanej orientacji politycznej. Moim zamiarem jest prezentacja poszczególnych przejawów kultury politycznej w odniesieniu do określonych krajów oraz poglądów politycznych. Dla realizacji zadania posługuję się najnowszymi wynikami badania European Social Survey (edycja 11). Jest to próba odpowiedzi na pytanie zarówno o różnice wybranych obserwowalnych aspektów kultury politycznej pomiędzy poszczególnymi krajami Europy Środkowowschodniej, jak też wewnątrz nich. Cechy kultury politycznej wybrane do badań na potrzeby tekstu to poczucie własnego sprawstwa wobec systemu politycznego oraz zaufanie wobec instytucji i prawa. Mierzące te cechy zmienne zostały potraktowane jako zależne. Jako zmienne niezależne potraktowano kraj oraz orientację polityczną respondentów.
The aim of this text is to analyse the political culture of the countries of Central and Eastern Europe in the context of their declared political orientation. My intention is to present individual manifestations of political culture in relation to specific countries and political views. To carry out this task, I use the latest results of the European Social Survey (edition 11). This is an attempt to answer the question about the differ ences in selected observable aspects of political culture between individual countries of Central and Eastern Europe, as well as within them. The features of political culture selected for research for the purposes of the text are a sense of one’s own agency towards the political system and trust in institutions and law. The variables measuring these features were treated as dependent. The country and the political orientation of the respondents were treated as independent variables.
The Impact of Digitization on the Development of Local Government in Poland
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Ważna, Elżbieta
The issue of digitization of local government units is very important, as it enables better communication and cooperation with citizens, which increases the transparency and accessibility of public services. Digitization improves the efficiency of administration, making it easier to manage data and processes. In addition, it contributes to time and cost savings, both for offices and residents. The main purpose of this article is to analyze the impact of digitization on the development of local government in Poland, taking into account the benefits and challenges of implementing modern technologies in public administration.
Kwestia cyfryzacji jednostek samorządu terytorialnego jest bardzo ważna, ponieważ umożliwia lepszą komunikację i współpracę z obywatelami, co zwiększa przejrzystość i dostępność usług publicznych. Cyfryzacja poprawia efektywność administracji, ułatwiając zarządzanie danymi i procesami. Ponadto przyczynia się do oszczędności czasu i kosztów, zarówno dla urzędów, jak i mieszkańców. Głównym celem niniejszego artykułu jest analiza wpływu cyfryzacji na rozwój samorządu terytorialnego w Polsce, z uwzględnieniem korzyści i wyzwań związanych z wdrażaniem nowoczesnych technologii w administracji publicznej.
W krzywym zwierciadle – krytyczny obraz rzeczywistości na łamach tygodnika „Kaktus” podczas Międzynarodowych Targów Poznańskich w latach 1957–1960
(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2025) Piechocki, Marcin
Praca poświęcona jest sposobom krytycznego obrazowania rzeczywistości w Polsce na łamach tygodnika „Kaktus” podczas Międzynarodowych Targów Poznańskich w latach 1957–1960. Pismo powstało w okresie „odwilży” i przez 4 lata ukazywało się w Poznaniu. Celem artykułu było zbadanie, czy satyryczna formuła umożliwiała autorom wykorzystanie tej największej handlowej imprezy w kraju do oceny sytuacji w kraju.
The work is dedicated to the ways of critically portraying reality in Poland in the weekly „Kaktus” during the Poznań International Fair from 1957 to 1960. The publication emerged during the Polish thaw/ Gomułka’s thaw period and was issued in Poznań for four years. The aim of the article was to examine whether the satirical format allowed the authors to use this event to assess the political/ economical situation.